ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑΣΗΣ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ‘’ΙΔΑΝΙΚΗ’’ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΥΕΛΟΥ; Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορεί να κάνει ένας certified personal trainer είναι να δημιουργήσει μία μοναδική προπόνηση και προπονητικά προγράμματα άσκησης για τους πελάτες του. Αυτές οι αξιολογήσεις βοηθούν τον επαγγελματία άσκησης να αναζητήσει τις ευκαιρίες για ανάπτυξη, ενώ κατανοεί τους περιορισμούς των πελατών του την δεδομένη στιγμή.
Οι επαγγελματίες άσκησης και υγείας που θέλουν να σχεδιάσουν αποτελεσματικά, εξατομικευμένα προγράμματα άσκησης για τους πελάτες, αθλητές, και πιθανώς τους ασθενείς τους (με ιατρική άδεια), πρέπει πρώτα να εκτελούν μια λεπτομερή αξιολόγηση υγείας και φυσικής κατάστασης. Αυτές οι αξιολογήσεις συχνά ελέγχουν τα 5 πιο κοινά στοιχεία της φυσικής κατάστασης που σχετίζεται με την υγεία: σύσταση σώματος, ευκαμψία, μυϊκή αντοχή, μυϊκή δύναμη, και καρδιοαναπνευστική αντοχή (American College of Sports Medicine, 2022).
Ωστόσο, άλλα στοιχεία έχουν γίνει πολύ αναγκαίες προσθήκες στις αξιολογήσεις υγείας και φυσικής κατάστασης, όπως η μυϊκή δύναμη (π.χ. διάφορα άλματα και βολές), η ταχύτητα, η ευκινησία και η έκρηξη ή αλλιώς SAQ (π. 40-yard dash, LEFT test, pro agility test, κ.λπ.), καθώς και διάφορες αξιολογήσεις στάσης και κίνησης (π.χ. αξιολογήσεις στατικής, μεταβατικής και δυναμικής στάσης).
Ένα από τα συστατικά των αξιολογήσεων της υγείας και της φυσικής κατάστασης που γίνεται όλο και πιο δημοφιλές την τελευταία δεκαετία περίπου, είναι η αξιολόγηση της στάσης του σώματος. Η στάση του σώματος μπορεί να οριστεί ως «η σχετική τοποθέτηση των μερών του σώματος σε σχέση με τη φυσική θέση, όπως όρθια, ξαπλωμένη και καθιστή» (National Academy of Sports Medicine, 2022a).
Η αξιολόγηση της στάσης του σώματος με τη χρήση αυτών των αξιολογήσεων και τεστ μπορεί να είναι πολύ υποκειμενική, ειδικά μεταξύ των επαγγελματιών υγείας και φυσικής κατάστασης, αμφισβητώντας την αξιοπιστία ορισμένων από αυτές τις αξιολογήσεις μεταξύ των αξιολογητών. Μια εκτίμηση που μερικές φορές μπορεί να είναι πολύ υποκειμενική είναι αυτή της στατικής στάσης.
ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΣΤΑΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΤΑΣΗΣ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑΣΗΣ
Οι αξιολογήσεις υγείας και φυσικής κατάστασης συνήθως ξεκινούν με τη συλλογή πολύτιμων υποκειμενικών πληροφοριών από πελάτες, αθλητές και ασθενείς που χρησιμοποιούν μορφές όπως το PAR-Q+ και το Ερωτηματολόγιο Lifestyle and Health History, καθώς και σημαντικά αντικειμενικά μέτρα, όπως ζωτικά σημεία και σύσταση σώματος.
Ωστόσο, το επόμενο κομμάτι στο παζλ αξιολόγησης της υγείας και της φυσικής κατάστασης είναι συχνά η αξιολόγηση της στάσης του σώματος, και συγκεκριμένα η στατική στάση. Η στατική στάση μπορεί να οριστεί ως «η τοποθέτηση του μυοσκελετικού συστήματος ενώ το σώμα είναι ακίνητο» (National Academy of Sports Medicine, 2022a).
Η στατική στάση συνήθως αξιολογείται οπτικά σε μια χαλαρή όρθια θέση χωρίς παπούτσια, από πρόσθια, πλάγια και οπίσθια όψη (Εικόνα 1). Τα πέντε σημεία ελέγχου κινητικής αλυσίδας (δηλαδή, πέλματα και αστραγάλοι, γόνατα, σύμπλεγμα οσφυϊκής-λεκάνης-ισχίου ή LPHC, σύμπλεγμα ώμων, κεφάλι και αυχένας) αξιολογούνται από τις τρεις όψεις, καθώς ο επαγγελματίας υγείας και φυσικής κατάστασης προσπαθεί να καταδείξει τυχόν αποκλίσεις από τη βέλτιστη ή ιδανική στάση στην όρθια θέση.
Τρία κοινά μοτίβα παραμόρφωσης στάσης που αναζητούν οι επαγγελματίες υγείας και φυσικής κατάστασης είναι το σύνδρομο παραμόρφωσης πλατυποδίας (pes planus), το lower crossed syndrome και το upper crossed syndrome (National Academy of Sports Medicine, 2022a). Οποιεσδήποτε αποκλίσεις από μια βέλτιστη ή ιδανική στάση που μπορεί να παρατηρηθούν θα μπορούσαν να υποδηλώνουν την παρουσία πιθανών μυϊκών ανισορροπιών που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο και τελικά να οδηγήσουν σε οξείες και χρόνιες μυοσκελετικές παθήσεις και πόνο για τον πελάτη, τον αθλητή ή τον ασθενή (Εικόνα 2).
Εικόνα 1. Στατική Αξιολόγηση Στάσης (πρόσθια, πλάγια, και οπισθια όψη)
Εικόνα 2. Μυϊκή Ανισορροπία
ΟΠΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑΤΙΚΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑΣΗΣ
Ο λόγος που η οπτική αξιολόγηση της στατικής στάσης μπορεί να θεωρηθεί υποκειμενική, και επομένως πιθανώς άκυρη, είναι ότι μπορεί να είναι πολύ δύσκολο για τον πιστοποιημένο επαγγελματία υγείας και φυσικής κατάστασης να ανιχνεύσει πιθανές αποκλίσεις στάσης από τη βέλτιστη ή ιδανική στατική στάση. Ένας από τους τομείς της στατικής αξιολόγησης της στάσης που μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αξιολογηθεί είναι το LPHC από την πλάγια όψη.
Η προσπάθεια οπτικής αξιολόγησης του επιπέδου της πρόσθιας άνω λαγόνιας άκανθας σπονδυλικής στήλης (ASIS) σε σχέση με την οπίσθια άνω λαγόνια ακανθα σπονδυλικής στήλης (PSIS), καθώς και της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, μπορεί να είναι δύσκολη όταν οι πελάτες, οι αθλητές ή οι ασθενείς φορούν φαρδιά ρούχα, ή ο επαγγελματίας υγείας και φυσικής κατάστασης μπορεί να μην γνωρίζει καλά τον εντοπισμό των οστέινων ορόσημων ASIS και PSIS.
Ακόμη και όταν τα οστικά ορόσημα ASIS και PSIS προσδιορίζονται σωστά, η οπτική αξιολόγηση έχει δείξει χαμηλή αξιοπιστία μεταξύ των αξιολογητών μεταξύ διαφόρων επαγγελματιών υγείας (δηλαδή χειροπράκτες, φυσιοθεραπευτές, φυσιάτρους, ρευματολόγους και ορθοπεδικούς χειρουργούς) (Fedorak et al., 203).
Αυτό το ζήτημα των μη έγκυρων αποτελεσμάτων μπορεί να είναι σημαντικό, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αποκλίσεις της στάσης στο LPHC (π.χ. lower crossed syndrome) μπορεί να οδηγήσουν σε άλλες αποκλίσεις της στάσης στο άνω μέρος (π.χ. upper crossed syndrome) ή/και στο κάτω μέρος του σώματος (π.χ. σύνδρομο παραμόρφωσης πλατυποδίας) του LPHC και κοινές οξείες και χρόνιες μυοσκελετικές παθήσεις, όπως πόνος στον αυχένα και στο άνω μέρος της πλάτης, παθολογίες ώμου, διάφορες παθολογίες γόνατος, κνήμης, αχίλλειος τενινοπάθεια, πελματιαία απονευρωσίτιδα κ.λπ.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΥΕΛΟΥ; ΥΠΑΡΧΕΙ; – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑΣΗΣ
Η ουδέτερη θέση όταν το άτομο βρίσκεται σε στατική όρθια στάση, είναι όταν το ASIS βρίσκεται στην ίδια κάθετη γραμμή με την ηβική σύμφυση (McKendall, et al., 2005). Ωστόσο, οι άνθρωποι θα πρέπει φυσικά να έχουν μια πρόσθια/λορδωτική καμπύλη και έκταση στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, αλλά η καμπύλη δεν πρέπει να είναι υπερβολική πέρα από την ουδέτερη θέση.
Σε αυτή τη στάση, το ASIS μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ελαφρώς πιο κάτω και προς τα εμπρός σε σύγκριση με το PSIS οπίσθια, με αποτέλεσμα μια πρόσθια κλίση της πυέλου. Αυτό έχει αποδειχθεί μέσω πολλαπλών ερευνητικών μελετών που δείχνουν διάφορους μέσους βαθμούς και εύρη κλίσης της πρόσθιας κλίσης της πυέλου (έως 27°) σε φυσιολογικά ασυμπτωματικά άτομα (Suits, 2021).
—
Όπως φαίνεται στο Σχήμα 1 στην πλάγια όψη, όταν το ASIS και το PSIS βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο στην ίδια οριζόντια γραμμή, η κανονική πρόσθια/λορδωτική καμπύλη στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης μπορεί να μειωθεί, παρουσιάζοντας μια σχεδόν επίπεδη στάση (δηλ. τη γραμμή της ζώνης είναι οριζόντια στο έδαφος και η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης ισοπεδώνεται).
Κατά την αξιολόγηση της στατικής στάσης της λεκάνης από την πλάγια όψη, ο επαγγελματίας υγείας και φυσικής κατάστασης ελέγχει εάν η λεκάνη βρίσκεται σε ουδέτερη θέση, έχει κλίση προς τα εμπρός ή προς τα πίσω. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, σύμφωνα με τους McKendall, et al. (2005), η λεκάνη βρίσκεται σε ουδέτερη θέση όταν το ASIS βρίσκεται στην ίδια κάθετη γραμμή με την ηβική σύμφυση.
Η λεκάνη βρίσκεται σε πρόσθια κλίση της πυέλου εάν το ASIS είναι πρόσθιο της ηβικής σύμφυσης και οπίσθια κλίση εάν το ASIS είναι οπίσθιο της ηβικής σύμφυσης (McKendall, et al., 2005). Λαμβάνοντας υπόψη ότι μπορεί εύκολα να θεωρηθεί πιο δύσκολο να αξιολογηθεί το ASIS και η ηβική σύμφυση κατά μήκος μιας κάθετης γραμμής, σε αντίθεση με το ASIS και το PSIS κατά μήκος μιας οριζόντιας γραμμής. Τι πρέπει να κάνουν οι επαγγελματίες υγείας και φυσικής κατάστασης όταν προσπαθούν να αξιολογήσουν το LPHC και να καθορίσουν τη στάση της λεκάνης;
ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΕΙΤΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑΣΗΣ
Πρώτον, είναι σημαντικό οι επαγγελματίες υγείας και φυσικής κατάστασης να κατανοήσουν από την έρευνα ότι τα φυσιολογικά ασυμπτωματικά άτομα μπορεί πολύ πιθανό να παρουσιάσουν πρόσθια κλίση της πυέλου, ακόμη και όταν χρησιμοποιούν τη μέτρηση του ASIS και του PSIS κατά μήκος μιας οριζόντιας γραμμής για τον προσδιορισμό της στάσης της πυέλου (Suits, 2021).
Δεύτερον, κατά την αξιολόγηση της στατικής στάσης, οι επαγγελματίες υγείας και φυσικής κατάστασης πρέπει να αναζητούν εμφανείς αποκλίσεις από τη βέλτιστη ή ιδανική στατική στάση. Για παράδειγμα, μια υπερβολική πρόσθια κλίση της πυέλου, υπερβολική οσφυϊκή λόρδωση και κάμψεις αρθρώσεων ισχίου, όπως με το lower crossed syndrome (Εικόνα 3).
Όταν οι επαγγελματίες υγείας και φυσικής κατάστασης προσπαθούν να κοιτάξουν τόσο προσεκτικά για να προσδιορίσουν εάν υπάρχουν στατικές αποκλίσεις της στάσης, είναι πολύ πιο πιθανό να βρουν κάτι, ακόμα κι αν οι αποκλίσεις είναι στην πραγματικότητα ασήμαντες. Επομένως, τέλος, είναι σημαντικό ο επαγγελματίας υγείας και φυσικής κατάστασης να βλέπει τη στατική αξιολόγηση της στάσης ως απλώς ένα teaser για την υπόλοιπη διαδικασία αξιολόγησης.
Εικόνα 3. Lower Crossed Syndrome
Ο επαγγελματίας υγείας και φυσικής κατάστασης πρέπει να επιτρέπει τα αποτελέσματα των επόμενων τμημάτων της αξιολόγησης, όπως η αξιολόγηση overhead-squat, η αξιολόγηση single-leg squat, οι αξιολογήσεις pushing, pulling και pressing και αξιολογήσεις κινητικότητας, όπως αυτές που καλύπτονται από το πρόγραμμα εξειδίκευσης πάνω στην Διορθωτική Άσκηση της NASM (CES), για την επαλήθευση της παρουσίας πιθανών μυϊκών ανισορροπιών που μπορεί να έχουν υποψιαστεί κατά την εκτέλεση της στατικής αξιολόγησης της στάσης.
Εάν υπάρχουν πιθανές μυϊκές ανισορροπίες που σχετίζονται με στατικές αποκλίσεις της στάσης (π.χ. υπερβολική πρόσθια κλίση της πυέλου και οσφυϊκή λόρδωση), ο επαγγελματίας υγείας και φυσικής κατάστασης πρέπει να αισθάνεται σίγουρος ότι αυτές οι αποκλίσεις θα γίνουν πολύ πιο εμφανείς όταν ο πελάτης, ο αθλητής ή ο ασθενής πραγματοποιεί μεταγενέστερες αξιολογήσεις.
ΠΗΓΕΣ:
American College of Sports Medicine. (2022). ACSM’s fitness assessment manual. (Y. Feito & M. Magal, Eds.) (6th ed.). Wolters Kluwer.
Fedorak, C., Ashworth, N., Marshall, J., & Paull, H. (2003). Reliability of the visual assessment of cervical and lumbar lordosis: How good are we? Spine, 28(16), 1857–1859.
Kendall, F. P. (2005). Muscles: Testing and function with posture and pain (5th ed.). Lippincott Williams & Wilkins.
National Academy of Sports Medicine. (2022a). NASM essentials of personal fitness training. (B. G. Sutton, Ed.) (7th ed.). Jones & Bartlett Learning.
National Academy of Sports Medicine. (2022b). Nasm essentials of corrective exercise training. (R. Fahmy, Ed.) (Second). Jones & Bartlett Learning.
Suits, W. H. (2021). Clinical measures of pelvic tilt in physical therapy. International Journal of Sports Physical Therapy, 16(5), 1366–1375.
https://blog.nasm.org/what-is-an-ideal-static-pelvic-posture-thats-kind-of-a-tilted-question
